گردشـگری زنبورعسـل
گردشگری زنبور عسل چیست؟
گردشگری زنبور عسل، شـکلی از گردشـگری اسـت کـه بـا فرهنـگ و سـنت هـای جوامـع روسـتایی سـر و کار دارد و مـی توانـد بـه عنـوان یکـی از پایـدار تریـن روش هـای توسـعه و گردشـگری در نظـر گرفتـه شـود.
گردشـگری زنبورعسـل نمونـه ای عالـی از مجموعـه ی ایـن علاقـه منـدی هـا را شـکل مـی دهـد. اپـی توریسـم نـام برآمـده از عنـوان لاتیـن زنبـور عسـل شکلــی از گردشـگری اسـت کـه بـا حرفــه سـنتی زنبـورداری و محصـولات آن از جنبـه ی زیسـت بـوم، مـواد غذایـی و جنبـه درمانـی مـی پـردازد. فعالیـت های مربوط به گردشـگری زنبورعسـل شـامل بازدید از زنبورسـتان هـا، مـوزه هـا در هـوای آزاد و مـوزه هـای زنبـور عسـل اسـت کـه در آن گردشـگر فرصـت مشـاهده و بازدیـد کار پـرورش دهنـده ی زنبـور عسـل، روش سـاخت عسـل، خـواص و ویژگـی هـای آن (از جملـه مـزه انـواع عسـل)، درک سـایر محصـولات زنبـور عسـل (گـرده، مـوم، بره موم، ژل رویـال)، تماشـای نحـوه زندگـی کلنـی زنبـور عسـل، شـناختن همبسـتگی زیسـت محیطـی بیـن انسـان و زنبـور عسـل را پیـدا مـی کنـد.
اشـکال پیشـنهادی بـه منظـور توسـعه گردشـگری زنبورعسـل بهـره گیری از مـوزه های پـرورش زنبـور عسـل فعلـی و مـوزه هـای هـوای بـاز مـی باشـد، در عیـن حـال تورهـای بازدیـد از زنبورسـتان هـا و مـزارع زنبور عسـل و اقامـت در خانـه هـای پـرورش دهنـدگان زنبـور عســل و آشـنایی بـا جامعـه محلـی نیـز پیشـنهاد دیگـر مـی باشـد. در ایـن پیشـنهاد، گردشـگری زنبورعسـل بـه عنـوان فرصتـی بـرای فعـال شـدن مناطـق روسـتایی، ایجـاد مشاغــل جدیـد و ترویـج فرهنـگ و سـنت یـک منطقه مطـرح می شـود.
مطالعات اسـنادی نشـان مـی دهد کـه اسـلوونی رهبـری بازار گردشـگری زنبورعسـل را بـر عهـده دارد و بـا اجـرای تورهـای سـازماندهی شـده گردشـگران داخلـی و خارجـی را در ایـن حـوزه جـذب نموده اسـت. در طی 8 سال گذشـته، توسـعه پویای گردشگری زنبورعسـل ، در کشـورهای لهسـتان، آلمـان، جمهـوری چـک،لیتوانـی، اوکرایـن و اسپانیا ثبت شده است.
صنعـت زنبـور داری ایران از نظـر میزان تولید عسـل و تعدادمـزارع تولیـد عسـل در بیـن 10 کشـور اول جهـان قـرار دارد.
بـا توجـه بـه گسـتره مناسـب مـزارع زنبـور عسـل در کشـور، برنامـه ریـزی گردشـگری بـرای اسـتفاده از ایـن فرصـت مغفـول مانـده ضـروری مـی نمایـد. مقاله ی حاضـر بـا هـدف بررسـی جایـگاه زنبورسـتان در توسـعه گردشـگری انجـام شـده اسـت و از لحـاظ هـدف کاربـردی، از نظـر روش شناسـی از نـوع پـس رویـدادی و از لحـاظ گـردآوری داده هـا از نـوع تحقیقـات اسـنادی و میدانـی مـی باشـد.
از نتایـج ایـن پژوهـش مـی توان در توسـعه گردشـگری مناطـق ( شهر ها و روستا ها) هـدف، هویـت بخشـی بـه جوامع محلـی، اشـتغال زایی و توسـعه درون زا مناطـق اسـتفاده نمـود و قابـل تعمیـم بـه حیطـه های مشـابه می باشـد .
تغذیه هر موجود با مرگ موجود یا موجودات دیگر همراه بوده امّا تغذیه زنبور عسل نه تنها کوچکترین نقصی در هیچ موجودی به وجود نمی آورد،بلکه حیات جدیدی به هزاران موجود دیگر می بخشد که این، یکی از موارد بسیار استثنایی در جهان است.
در پرتو مطالعات دانشمندان عجایبی از زندگی این حشره کوچک کشف شده که بعضی معتقدند تمدّن و زندگی اجتماعی آنها از انسان پیشرفته تر است . هیچ جامعه پیشرفته ای را نمی توان یافت که مسئله بیکاری و گرسنگی را به طور کامل حل کرده باشد ولی این مسئله در کشور زنبور عسل (کندو) کاملا حل شده است و در تمام این کشور یک زنبور عسل بیکار و نیز یک زنبور گرسنه
پیدا نمی شود.
خانه سازی ، طرز جمع آوری شهد گل ها ،ساختن و ذخیره کردن عسل ،پرورش نوزادان ،کشف مناطق پر گل و دادن آدرس به سایر زنبوران و پیدا نمودن کندو از میان صدها
و یا هزاران کندو ،همگی نشانه هوش فوق العاده این حشره است .
قرآن مجید در سوره ای به نام همین حشره (نحل)
اشاره پر معنایی به زندگی پیچیده و شگفت انگیز این حشره کرده است و در ادامه می فرماید :
وَأَوْحَىٰ رَبُّكَ إِلَى النَّحْلِ أَنِ اتَّخِذِي مِنَ الْجِبَالِ بُيُوتًا وَمِنَ الشَّجَرِ وَمِمَّا يَعْرِشُونَ ﴿٦٨﴾
و پروردگارت به زنبور عسل الهام کرد که از کوه ها و درختان و آنچه [از دار بست هایی] که [مردم] بر می افرازند، برای خود خانه هایی برگیر(68)
ثُمَّ كُلِي مِنْ كُلِّ الثَّمَرَاتِ فَاسْلُكِي سُبُلَ رَبِّكِ ذُلُلًا ۚ يَخْرُجُ مِنْ بُطُونِهَا شَرَابٌ مُخْتَلِفٌ أَلْوَانُهُ فِيهِ شِفَاءٌ لِلنَّاسِ ۗ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَآيَةً لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ ﴿٦٩﴾
آن گاه از همه محصولات و میوه ها بخور، پس در راه های پروردگارت که برای تو هموار شده [به سوی کندو] برو؛ از شکم آنها [شهدی] نوشیدنی با رنگ های گوناگون بیرون می آید که در آن شفا برای مردم است. قطعاً در این [حقیقت] نشانه ای [بر قدرت، لطف و رحمت خدا] ست برای مردمی که می اندیشند. (69)
آنچه مسلّم است اهمیت عسل در طب قدیم به مراتب بیشتر از حال بوده است. ابوعلی سینا فیلسوف و بزرگترین شخصیت پزشکی ایرانی ، 1000 سال پیش در کتاب قانون پزشکی خود ، نسخه های زیادی بر پایه عسل و موم تجویز می کرده و همچنین بقراط حکیم پدر پزشکی و
بنیان گذارطب یونانی حدود 2500 سال پیش در مورد اهمیت عسل چنین گفته است:
هر دارویی از مواد غذایی درست می شود ، و متقابلا هر غذایی نیز جانشین دارو می گردد.
عسل به این هر دو شرط جوابگوست .
او به مقدار زیادی از عسل استفاده می کرده و در درمان اکثر بیماری ها از جمله زخم ها عسل تجویز می نموده است.در اکثر کشور های جهان از جمله روسیه که یکی از بزرگترین کشور های تولید کننده عسل در دنیاست ، تا کنون تحقیقات زیادی روی فرآورده های زنبور عسل از جمله عسل ، ژله رویال ، گرده، موم، زهر زنبور عسل صورت گرفته و خواص پزشکی آنان به وسیله پژوهش های علمی و نتایج بالینی مورد تایید بسیاری از محققین و پژوهشگران قرار گرفته است .
ولی متأسفانه در کشورما که عسل تولیدی آن منحصر به فرد و در نوع خود بی نظیر است نه تنها به جنبه دارویی آن توجه نشده بلکه از نظر مصرف غذایی هم مورد کم لطفی قرار گرفته است . این نعمت خدادادی و هدیه آسمانی که به راحتی می توان آن را تولید و در اختیار همگان قرار داد هنوز ارزش واقعی خود را در کشور و در جهان پیدا نکرده است.
ایران یکی از 10 کشور فعال در زمینه زنبورداری، به لحاظ تعداد کلونی زنبور عسل و تولید عسل مرغوب، در جهان است که با 90 هزار تن تولید عسل سومین تولید کننده عسل در جهان به شمار می رود. ( در سال 97)
ایران به دلیل وجود برخی مشکلات، نتوانسته به جایگاه مطلوب در صادرات دست یابد. زنبور عسل میتواند محصولات و فرآورده‌های متنوعی تولید کند؛ ازجمله: عسل، موم، بره موم،زهر، ژل رویال و گرده. در این میان اما محصول عسل برای ما بیش از هر محصولی شناخته‌شده است.هـدف از ایـن پژوهـش ارائـه مفهـوم گردشـگری زنبورعسـل بـه عنـوان یـک فـرم خلاقانه برای سـپری کـردن اوقـات فراغت، نشـان دادن کارکردهـای آن و مشـخص نمـودن گـروه هـای هـدف برگـزاری ایـن تورهای گردشـگری می باشـد. گردشـگری زنبورسـتان واجـد عملکردهـای آموزشـی، برگزاری تـور، ارتقاء سـلامت و درمـان و اجتماعـی می باشـد و قابلیـت برنامه ریزی و هـدف گـذاری در تمـام طیـف هـای سـنی را دارد.
همچنین ارائه یک محصول با کیفیت نیز می تواند رونق این کار را چند برابر کند .در ادامه با معرفی موضوعات و مشکلات این عرصه سعی در نشان دادن منابع سرشار این کار داریم که با روش های مختلف می توان از آن سود آوری بالایی را انتظار داشت.
ایـن نـوع از گردشـگری در ارتبـاط بـا شـغل زنبـورداری بـه عنـوان یـک حرفـه سـنتی و نیز بـا محصـولات زنبـور عسـل از جنبه هـای زیسـت محیطی، مواد غذایـی و دارویـی اسـت. فعالیـت هـای گردشـگری زنبورعسـل شـامل بازدیـد از زنبورسـتان هـا، موزه هـا در هـوای آزاد و موزه هـای زنبـور عسـل اسـت کـه در آن گردشـگران فرصت مشـاهده کار پرورش دهنده ی زنبور عسـل، روش سـاخت عسـل، خواصو ویژگـی هـای آنهـا، کشـف اطلاعـات در مـورد محصـولات زنبور عسـل، تماشـای نحـوه زندگـی کلنـی زنبـور عسـل، شـناخت همبسـتگی زیسـت محیطـی بیـن انسـان و زنبـور عسـل را پیـدا مـی نماینـد. هـدف از ایـن مقالـه بیـان عملکـرد درآمـد آفرین و اشـتغال زای گردشـگری زنبورعسـل اسـت.
قـرن 21 دوره توسـعه اقتصـادی شـدید و افزایـش تخریـب محیـط زیسـت طبیعـی اسـت. کاهش تنـوع زیسـتی و اختلالات در بسـیاری از اکوسیسـتم هـای طبیعـی از جملـه مشـکلاتی هسـتند کـه هر روز بـا آن مواجـه هسـتیم. افزایش رونـد جهانی شـدن، رفتـار، سـنن، فرهنـگ و یکپارچگـی جوامـع محلـی را تهدیـد مـی کنـد. از نقطـه نظـر زیسـت محیطـی، اجـرای اصول توسـعه پایـدار، به عنـوان رویکـرد مقابلـه ای با ایـن فرایندهای منفـی مطـرح می شـود.
گردشـگری به عنـوان صنعت سـفید شـاخه ای از اقتصـاد اسـت کـه در آن توجـه ویـژه ای بـه حفـظ ارزش های فرهنگـی و طبیعـی مـی شـود. بـا اذعـان بـه اینکـه گردشـگری صنعتـی اسـت کـه محیـط، مهـم تریـن منبـع جاذبه آن اسـت، لـذا توجـه بـه توسـعه پایـدار محیـط یکـی از مهـم تریـن اهـداف گردشـگری مـی باشـد گرایـش گردشـگری مشـاهده شـده در سـال هـای اخیـر، علاقـه منـدی بـه اشـکال حمایـت از محیـط زیسـت مـی باشـد کـه در انـواع گردشـگری طبیعـت گردی، گردشـگری کشـاورزی، گردشـگری فرهنگی مشـاهده می شـود.
گردشـگران بـه دنبال گـذران فعال وقـت آزاد خـود هسـتند، بـا ایـن حـال، نـه تنهـا فعالیـت بدنـی بسـیار مهـم اسـت بلکـه فعالیـت شـناختی هـم اهمیـت دارد. فرصـت بـه دسـت آوردن تجربـه هـای جدیـد، بـرای بازدیـد از ویژگـی هـای طبیعـی و فرهنگـی یـک منطقـه، انگیـزه ای قـوی بـرای مسـافرت مـی باشـد.
روش کار
محصولات و جاذبه های زنبور عسل در این جا معرفی و ارزیابی می شوند .کشور ایران هر محصول را چه به صورت کالا و چه به صورت خدمات به میزان قابل توجهی دارا می باشد .تلاش بر این بوده است در این بررسی با معرفی این خدمات و محصولات ، شناخت خود را نسبت به دارایی های خود در این حوزه بالا برده و در بخش هایی مقایسه آمار کشور های دیگر با ایران بتوان مهم بودن موضوع را نمایان کرد.
1- جاذبه های گردشگری زنبورستان ـ کارگاه هـای آموزشـی:
ارائه مباحث زیسـت شناسـی، بوم شناسـی و تاریـخ زنبـور داری در قالـب آمـوزش هـای هـم زمان نظـری و عملـی یکـی از جاذبـه های گردشـگری زنبورسـتان می باشـد. در ایـن کارگاه ها، مسـافرت به زنبورسـتان ها، پوشـیدن لبـاس هـای محافـظ زنبـور، بـازی هـا و نمایشـنامه مربـوط بـه پـرورش زنبـور عسـل و مـزه کـردن عسـل از فعالیـت هـای اصلی گردشـگری مـی باشـد.
زنبـورداران بـا اسـتفاده از وسـایل کمک آموزشـی (نمایـش کنـدوی عسـل، شـانه های عسـل مهـر و موم شـده در فضـای شیشـه ای، تجهیـزات پـرورش دهنـده ی زنبور عسـل و …) عملکـرد یک کلنی زنبور عسـل و فرآینـد تولید و به دسـت آوردن عسـل را توضیـح مـی دهند.
گـروه های هـدف این جاذبه کودکان و نوجوانان، گردشـگران کشـاورزی و گردشـگران سـازماندهی نشـده مـی باشـند. این فعالیـت ها به صـورت موزه هـای فضـای بسـته و یـا مـوزه هـای فضـای بـاز قابـل اجـراء مـی باشـد. مهدکـودک هـا، مـدارس و یـا گردشـگرانی کـه بـه منظـور خرید عسـل وارد زنبورسـتان می شـوند، گردشـگران عمده این ، فعالیت های آموزشـی جاذبـه گردشـگری می باشـند.
کارگاه‌هـای مـوم سـازی
در ایـن کارگاه هـا بـا اسـتفاده از مـوم زنبـور عسـل اقـدام بـه سـاخت شـمع و یـا هنرهـای دسـتی می شـود.در کارگاه های دیگری هم موم مایع را به صورت ورقه هایی در می آورند (به اصطلاح به آن کارگاه ، کارگاه موم عاج کنی گفته می شود) که مواد اولیه تولید عسل در اول فصل می باشد. از آنجـا که ایـن کارگاه های آموزشـی قابلیـت ارائـه به گردشـگران در تمامی طول سـال را دارند، واجد ارزش گردشـگری و درآمـد زایـی ویـژه ای مـی باشـند.
بازدیـد از بـاغ هـای گیاهـان مولـد عسـل
ابتـکار جالبـی هسـتند کـه در زنبورسـتان هـا و مزارع گردشـگری کشـاورزی می تـوان از آنهـا اسـتفاده کـرد. در ایـن بـاغ ها، هـر یـک از گیاهان با نـام دقیق و علمی، مشـخص نمـودن دوره گلدهـی و کاربری ویژه در تولیـد عسـل معرفـی مـی گردنـد. ایجـاد چنیـن عرضـه هـای گردشـگری سـرمایه گـذاری مالـی بـه نسـبت پایینـی را طلب می نمایـد. کارکردهـای آموزشـی، دیـداری، اقتصـادی و … از دیگر مزایـای ایـن باغ هـا می باشـند.
درمـان
یکـی دیگـر از پتانسـیل هـای بسـیار مهـم گردشـگری زنبورعسـل مـی باشـد. زنبـور عسـل و محصـولات آن در درمـان بیمـاری هـای مختلـف کاربـرد دارنـد. محبـوب تریـن و متـداول ترین شـکل درمـان در گردشـگری زنبورسـتان، تجهیـزات استنشـاقی هسـتند. گردشـگران در اتـاق هایـی کـه مجهـز بـه صندلـی راحـت مخصـوص اسـت، اسـتراحت کـرده و هـوای منبسـط شـده غنـی از مـواد ضـد قـارچ را تنفس مـی کنند. ایـن محیـط، تأثیـرات مثبتـی بـر سیسـتم تنفسـی، تقویـت سیسـتم ایمنـی، کاهـش اسـترس و خسـتگی می گذارند. عـلاوه بـر استنشـاق، فعالیـت هـای درمانـی دیگـری چـون حمـام بـا عسـل، ماسـاژ بـا اسـتفاده از عســل و موم زنبور عسـل، ماسـک زیبایی و اسـتفاده از نیـش زنبـورعسـل بـه عنـوان زنبـور درمانـی اشـاره مـی شـود. سـرمایه گـذاری قابـل توجـه زنبـورداران، ایجاد زیرسـاخت های مناسـب و همچنیـن آمـوزش کارکنـان گردشـگری از نیازهـای برگـزاری تورهـای درمانـی گردشـگری زنبورعسـل مـی باشـد.
پخـت و پز با عسـل
در این جاذبه گردشـگری، گردشـگران بـا حضـور در کارگاه هـای آشـپزی مسـتقر در زنبورسـتان و یـا حضـور در منـازل سـاکنان محلـی مـزارع زنبـور عسـل در تجربـه آشـپزی بـر پایـه عسـل مشـارکت مـی نماینـد. در ایـن کارگاه ها، دسـتورهای پخـت غذاهـای سـنتی و امـروزی داده مـی شـود. انـواع دسـرها و غذاهـا، نوشـیدنی هـا، کیـک هـا و شـیرینی هـا )، در تجربـه مهارتی مشـترک میان گردشـگر جامعـه محلـی معرفـی و پخـت مـی شـوند. هماننـد جاذبـه ی قبلـی ایـن فعالیـت گردشـگری نیـز نیازمنـد سـازمان دهـی و زیر سـاخت می باشـد.
گردشـگرانی کـه از زنبورسـتان هـا بازدیـد مـی کننـد بهترین مبلغـان گردشـگری ایـن مناطـق بـه شـمار مـی رونـد. تبلیغـات دهـان بـه دهـان در کنـار تبلیغـات سـازمان دهـی شـده تورهـای گردشـگری زنبورسـتان از بهتریـن روش هـای تبلیغاتـی ایـن جاذبـه هـای گردشـگری مـی باشـند. جاذبـه هـای گردشـگری زنبورسـتان و سـازماندهی تورهـای برنامـه ای ایـن امـکان را فراهـم مـی نمایـد تـا گردشـگران بـا خاصیـت بهبـود دهنـده و مکمـل عسـل از نزدیـک آشـنا شـوند و بـا مـزه کـردن عسـل و شـرکت در کارگاه های آموزشـی و بهره منـدی از خدمات درمانی در ایـن تجربـه گردشـگری مشـارکت نماینـد. تقاضـای بـالا بـرای پیشـنهاد گردشـگری زنبورعسـل، شـانس قابـل توجهـی را بـرای توسـعه این شـکل از گردشـگری فراهم می آورد و ایجاد علاقه در میـان زنبـورداران بـرای ارائه خدمات گردشـگری در زنبورسـتان از محرک های بسـیار مهم توسـعه ی زنبورسـتان ها و این عرضه گردشـگری قلمـداد مـی شـود.
عرضه محصول با کیفیت
هر محصولی برای راهیابی به حوزه خرید گردشگر باید از استاندارد های بالایی برخوردار باشد و محصولات زنبور عسل هم از این واقعه مستثنا نیست .
گردشگر زمانی که پای در این سرزمین می گذارد انتظار بهترین ها را دارد که با صداقت عرضه شود .
برای نمونه عسلی که در کشور ایران تولید می شود جزو بهترین ها است که فقط یک مدیریت قوی می خواهد که تبلیغات و بسته بندی را خوب بداند و بتواند محصول خام خود را به بهترین شکل ممکن
بسته بندی کند و چند برابر قیمت خام آن به فروش برساند .
محصولات زنبور عسل عبارت اند از :
عسل ، گرده گل یا پولن ، بره موم ، ژله رویال (غذای سلطنتی)،زهر زنبور عسل
عسل
در حال حاضر بیشترین مانور بازار برای بسته بندی و صادرات روی عسل می چرخد که کشور هایی چون ترکیه، عراق، کشورهای حاشیه خلیج فارس و مالزی ازجمله کشورهای خواهان عسل ایران هستند، البته بیشترین حجم صادرات عسل به کشور ترکیه انجام میشود.
به دلیل توضیحات کافی در مورد عسل در مطالب قبل به سراغ چند محصول بعدی می رویم. جای کار در این حوزه روی 4 محصول دیگر به شدت بیشتر است که در ادامه به توضیح مختصری از این محصولات می پردازیم .
ژل رویال
ژله رویال قوی ترین ماده بیولوژیک خوراکی محسوب می شود و هر کیلوی آن در ایران تا قیمت بیست میلیون تومان خرید و فروش می شود در ایران روی این محصول کار اساسی صورت نگرفته است و به یکی دو محصول جزیی ختم می شود . این محصول توسط زنبوران کارگر کندو برای ملکه تولید می شود که به همین دلیل به آن غذای سلطنتی گفته می شود . عمر یک زنبور کارگر 2الی3 ماه بیشتر نیست اما یک لارو با خوردن این ماده به زنبور ملکه تبدیل وعمر خود را به 3 تا 5 سال می رساند که در نوع خود از عجایب خلقت است . خواص ژله رویال عبارت است از : جلو گیری از پیری زود رس ، تقویت قوای جنسی و جسمی ،ضد دیابت ، ضد باکتری و قارچ ، پیشگیری از بیماری های عفونی ، در مان زخم های پوستی ، بیماری های قلب و رگ ها ،آنفولانزا، سل، تب مالت ، دستگاه گوارش ، عصبی و فشار خون.
زهر زنبور
زهر زنبور عسل در دنیا ماده گران قیمتی به حساب می آید به طوری که هر گرم زهر زنبور عسل، ۱۳۰ دلار در بازارهای جهانی خرید و فروش می شود که قیمت نفت با همه مشکلات فنی، سیاسی و اقتصادی بشکه ای 85 دلار قیمت دارد.
استفاده از زهر زنبور عسل در طب سنتی تاریخچه ای کهن دارد، اما قدمت ورود زهر به طب جدید کمتر از دو دهه است. در این مدت کشورهای همچون روسیه، چین و آمریکا با استفاده از این ظرفیت توانستند با تولید فرآورده هایی چون موم، ژل رویال، گرده و خود عسل و نهایتاً زهر زنبور عسل این صنعت را اقتصادی تر بکنند .
در ایران هر چند از سال ۹۰ استفاده از زهر زنبور عسل کاربرد یافته است، اما در این مدت تنها ۵ درصد زنبورداران قادر به زهرگیری هستند و میزان تولید سالانه زهر آنها کمتر از نیم کیلو است.
اگر زیر ساخت های مورد نیاز برای زهرگیری و فراوری آن در داخل کشور توسط شرکت های داروسازی ایجاد شود، درآمد ارزی قابل توجهی نصیب کشور می شود.
در تولید انواع داروهای ضد سرطان، ام اس و پوست از زهر زنبور استفاده می شود اما متاسفانه وزارت بهداشت و درمان اجازه تولید این نوع از فرآورده های دارویی را به مراکز تحقیقاتی نمی دهد .هزینه دستگاه زهرگیر تنها ۱ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان است .با توجه به کیفیت نژاد زنبور عسل ایرانی، میتوان از هر ۱۲ کندو در هر هفته ۱ گرم زهر تولید کرد .در کشور تعداد ۸ میلیون ۴۰۰ کندوی موجود است در صورتیکه همه زنبورستان های کشور مجهز به این دستگاه ها شوند هر هفته ۷۰۰ کیلو زهر تولید خواهد شد.
بره موم
بره موم زنبورعسل، در پیشگیری و درمان سرطان و همینطور بیماری‌های عفونی بسیار اثرگذار است .زنبور عسل از صمغ و رزین گیاهان برای تولید ماده‌ای دارویی و پر اهمیت به نام «بره موم» استفاده میکند.بره موم در پیشگیری و درمان سرطان معده بر روی موش‌ها مؤثر بوده و این ماده دارای خاصیت ضد سرطانی است .با توجه به اهمیت بره موم زنبورعسل در پیشگیری و درمان سرطان در کشور، باید گام‌های موثری در این زمینه و استفاده از آن برداشته شود به طوری که بتوان آن را به جهانیان ارائه کرد.ظرفیت تولید سالانه بره موم طبیعی در ایران با احتساب بیش از هفت میلیون کلنی زنبور عسل ، ۳۰۰ تن است ( تا سال 96). این فرآورده در دنیا به عنوان آنتی بیوتیک طبیعی مورد استفاده قرار می‌گیرد.خواص آنتی اکسیدانی و ضدعفونی کنندگی بره موم، موجب شده محصول مزبور در بسیاری از کشورهای جهان به صورت قرص، کپسول، پماد، خمیر دندان و کرم ضدآفتاب در بسته بندی‌های مشابه داروهای شیمیایی در داروخانه‌ها عرضه شود.استفاده از بره موم در درمان التهاب حاد و مزمن کولون، زخم معده و زخم اثنی عشر نیز بسیار مؤثر گزارش شده است.بره موم از جمله محصولات جانبی و سودمند زنبور عسل است.مواد سازنده آن عبارت اند از :موم، رزین و بالزام، روغن‌های فرار، گرده گل، فلاونوئیدها، استرها، فنولیک اسیدها، صمغ‌ها، اسیدهای چرب، پروتئین‌ها، ماده آلی و معدنی، ویتامین‌ها، قندها از جمله این موارد است..بره موم از خواص درمانی فراوانی از جمله تقویت سیستم ایمنی بدن، خاصیت ضد سرطانی، کاهش عوارض ناشی از شیمی درمانی و … برخوردار است .ظرفیت بالقوه سالانه تولید بره موم در ایران ۳۰۰ تن است. فرآوری بره موم در ایجاد اشتغال، ارزش افزوده، جلوگیری از خام فروشی، صادرات، ارزآوری و سایر موارد ضروری اقتصادی در مملکت بسیار حائز اهمیت است.
گرده گل
تخم نر گلها «گرده» نام دارند. این ماده برای باروری گیاهان ضروری است. این ذرات ریز حاوی گویچه های ۱۰۰۰/۵۰ میلیمتری هستند که در انتهای پرچم و در مرکز شکوفه گل تشکیل شده اند. همه گلهای جهان، گرده های خود را در هوا منتشر میکنند. بسیاری از میوه های باغستان ها و محصولات خوراکی کشاورزی نیز این کار را انجام میدهند.غذای زنبورهای جوان بوده و تقریباً ۴۰% آن پروتئین است. این ماده به عنوان یکی از مقوی ترین غذاها در طبیعت در نظر گرفته میشود. حدود نیمی از پروتئین های آن به شکل آمینو اسیدهای آزاد هستند که آماده جذب مستقیم توسط بدن می باشند.
چنین پروتئینی با قابلیت جذب بالا میتواند بطور چشمگیری پاسخگوی نیاز فرد به پروتئین باشد.
پژوهشگران نشان دادند که ماده ای در گرده گل وجود دارد که از رشد تعدادی از باکتری های مضر جلوگیری میکند. آزمایشات نشان دادند که گرده گل حاوی یک عامل آنتی بیوتیک موثر در برابر سالمونلا و برخی گونه های دیگر باکتری ها میباشد. در حوزه پزشکی، مطالعات نشان دادند که یک اثر تنظیمی بر عملکرد دستگاه گوارش را میتوان به گرده گل نسبت داد. وجود درصد بالایی از سلولز و فیبر در گرده گل، و نیز وجود عامل های آنتی بیوتیک، توجیهی برای این اثر سودمند هستند.
کار با حیوانات آزمایشگاهی نشان داد که هضم گرده گل اثر مثبتی بر تنظیم خون دارد. افزایش قابل توجه و همزمان گلبولهای سفید و قرمز خون در این موارد مشاهده شده اند. زمانی که گرده گل به بیماران مبتلا به آنمی (کم خونی فقر آهن) خورانده شد، سطح هموگلوبین (سلول های قرمز خون حامل اکسیژن) آنها بطور چشمگیری افزایش یافت .گزارش شده است که گرده گل در رژیم غذایی، به عنوان تنظیم کننده سطوح کلسترول و تری گلیسرید خون عمل میکند: کاهش کلسترول و تری گلیسرید، به محض هضم عادی گرده گل مشاهده شدند.
حال مشخص می شود که میزان قابل توجهی از منابع و سطح دسترسی به آن ها در کشور وجود دارد و قابل دستیابی می باشد.
عملکرد آموزشی
(عملکـرد آموزشـی): گردشـگری زنبورعسـل ترویـج کننـده فعالیـت هـای زیسـت محیطـی گردشـگران طرفـدار محیـط زیست است وموجب آشـکار سـازی نقش بسـیار موثـر زنبور عسـل در عملکرد بسـیاری از اکوسیسـتم هـا مـی شـود. یـک سـوم از محصولاتـی کـه بـه طـور مسـتقیم و غیر مسـتقیم توسـط انسـان مصـرف می شـوند وابسـته به گرده افشانی حشرات اسـت بـه همیـن سـبب حفاظت از
بیشـترین تعـداد کلنـی هـای زنبـور عسـل حائـز اهمیت اسـت و آمـوزش هـای زیسـت محیطـی نیـز امـکان درک و ارزیابی نقش زنبـور عسـل در زندگـی و اقتصـاد بشـر را فراهـم مـی آورد.
(عملکرد برگزاری تور): توجه به ماهیت خاص و آداب و سنن یک منطقه و به ویژه کار پرورش دهندهء زنبور عسل و تاریخچه زنبورداری از جمله موارد ویژه توجه تورگردانان می باشد.
( عملکـرد پیـش درمانـی) : ارتقاء روش های درمـان طبیعی و توجـه بـه محصـولات زنبـور عسـل اسـت کـه در ایـن بخـش معرفـی مـی شـود. عسـل از دیرباز، نـه تنها بـه عنوان یـک ماده غذایـی ارزشـمند بلکـه بـه عنوان یـک دارو در طب سـنتی مورد توجـه بـوده اسـت و در بسـیاری از کشـورها بـه عنـوان غـذا دارو بـه رسـمیت شـناخته مـی شـود .عـلاوه بـر نمایـش کاربردهای متعـدد محصـولات زنبـور عسـل در پخـت و پـز، پزشـکی و لوازم آرایشـی، ایـن محصـول ارتقـاء دهنـده شـیوه زندگـی سـالم و بازگشـت بـه طبیعت اسـت، کـه با موفقیـت می توانـد در خدمت انسـان قـرار گیرد .
(عملکـرد اجتماعـی): گردشـگری زنبورعسـل، امـکان فعال سـازی جامعـه ی محلـی را بـا ایجـاد مشـاغل جدیـد و دادن سـرویس بـه طیف گسـترده گردشـگران را می دهـد. این فرصت در قالـب توسـعه گردشـگری مزرعـه و بازگـو نمـودن دانـش و تجربـه زنبورسـتان هـا محقـق مـی شـود. گردشـگری مزرعـه، و بالاخـص گردشـگری مـزارع زنبـور عسـل، از جملـه راهبردهایی اسـت کـه در چنـد دهـه اخیـر بـرای متنـوع سـاختن اقتصـاد روسـتایی و توسـعه پایـدار روسـتایی مطـرح شـده اسـت. اکثـر کشـورهای جهـان ایـن نـوع گردشـگری را بـه عنـوان راهبـردی نویـن بـرای توسـعه اجتماعـی ـ اقتصـادی، احیـا و بازسـازی نواحـی روسـتایی مـد نظـر قـرار داده انـد . این امـر بـه ویـژه در کشـورها و مناطقـی کـه گزینـه هـای محـدودی بـرای توسـعه دارنـد، بیشـتر مـورد توجـه قـرار گرفتـه اسـت. در شـرایطی که بسـیاری از فعالیت های اقتصاد روسـتایی و سـطح درآمـد کشـاورزی، طـی دهـه هـای اخیـر دچـار افـول شـدید شـده و افزایـش نـرخ بیـکاری و در نتیجـه خـروج نسـل جـوان و تحصیـل کـرده از جامعـه روسـتایی، توسـعه روسـتاها را بـه مخاطـره انداختـه اسـت، اگـر توسـعه گردشـگری بـه طـور کامل در نواحـی روسـتایی طـرح ریـزی شـود، مـی تـوان تـا حـدودی ایـن مناطـق را از رکـود و انـزوا خـارج کـرد و موجـب گسـترش توسـعه روسـتایی و کشـاورزی باشـد .
ایـن گسـتره تنـوع کارکـردی گردشـگری زنبورعسـل، سـبب محبوبیـت فزاینـده آن مـی شـود بـه ویـژه اینکـه کارگاه هـای آموزشـی و سـخنرانی هـای علمـی و پژوهشـی در ایـن تجربـه گردشـگری در شـرایط طبیعـی انجـام مـی پذیـرد
شـرایط بسـیار مناسـب جغرافیایـی و اقلیمـی کشـور ایـران سـبب شـده اسـت که رتبه جهانی تولید عسـل ایران بین ده رتبه برتـر جهـان قرار گیـرد.
با توجه به پراکنش بسـیار مناسـب مزارع زنبـور عسـل و قابلیـت هـای توسـعه ای کشـاورزی و گردشـگری ایـن مناطق، گردشـگری مزارع زنبور عسـل به عنوان گردشـگری جایگزیـن معرفی شـد. بازدیـد از ایـن جاذبـه هـای گردشـگری در قالـب تورهـای تفریحـی و آموزشـی یـک روزه و چنـد روزه عـلاوه بـر آشـنایی هر چـه بیشـتر علاقـه منـدان بـا تولیـد و فرآینـد اسـتحصال عسـل، امـکان دسترسـی هـر چـه بهتـر مـردم را بـا غـذای سـالم و انرژی بخشـی بـه نـام عسـل را بسـیار آسـان مـی نمایـد. گردشـگری زنبورعسـل فرصتـی بـرای رشـد و پویایـی مناطـق روسـتایی و ایجـاد مشـاغل جدید گردشـگری را فراهم مـی آورد. با توسـعه ی گردشـگری و متعاقـب آن توسـعه زیرسـاخت هـا، توسـعه درون زا مناطـق روسـتایی ایجـاد مـی شـوند. تأکیـد بـر مصـرف غـذای سـالم و اسـتفاده از عسـل در سـفره غـذای خانـواده از مهـم ترین دسـت آوردهایی اسـت کـه در کنار اشـتغال زایی جامعـه محلی و درآمـد زایـی ایـن بخش محقـق می شـود. از منظـر پژوهش، می تـوان گفـت کـه توسـعه مطلـوب گردشـگری زنبورعسـل نیازمنـد حمایـت هـای دولـت هـا و سـازمان هـای مسـئول بـرای توسـعه مناطـق روسـتایی و عسل خیز اسـت.
ما از تولید کنندگان مواد با ارزش و گران قیمتی هستیم که به طور خام آن را فراوان در اختیار داریم . کشور های دیگر، همین محصولات را به طور عمده با قیمت های ناچیز از ایران خریداری کرده و با برند خود وارد بازار کرده و گردشگر جذب می کنند . چرا ما نکنیم ؟
ما نیازمند یک همبستگی ملی هستیم که با آن موانع را برداشته و بتوانیم در کنار خدمات گردشگری دیگر محصولات زنبور را هم به گردشگر ارائه کنیم و با ارز حاصل از ورود گردشگر اقتصاد خود را از حالت رکود و تورّم نجات دهیم.
